JASTAA

                

pl      en      de

SIEDZIBA MUZEUM KSIĄŻĄT LUBOMIRSKICH
projekt konkursowy

IDEA ARCHITEKTONICZNA
Ideą Muzeum Książąt Lubomirskich we Wrocławiu jest stworzenie przestrzeni dla zbiorów kolekcji. Kolekcja, wielokrotnie przenoszona, rozpraszana i scalana na przestrzeni lat i wydarzeń historycznych, politycznych i organizacyjnych, nigdy wcześniej nie zaistniała w przestrzeni jej dedykowanej. Zarówno w „okresie lwowskim”, jak i „wrocławskim” – dla zbiorów wykorzystywane były istniejące budynki historyczne, pełniące wcześniej zupełnie inne funkcje (w obu przypadkach zabudowania poklasztorne). Ta historyczna „oprawa” kolekcji zapewniała unikatową atmosferę kontaktu ze zbiorami, których wymowa i znaczenie mają szczególny wymiar właśnie w aspekcie historycznym. Jednak pod względem bezpieczeństwa i możliwości zapewnienia właściwych warunków dla ich kruchej materii, dłuższe „przebywanie” zbiorów w tych przestrzeniach jest niekorzystne. Biorąc pod uwagę te okoliczności, ideę architektoniczną siedziby Muzeum podporządkowano zbiorom kolekcji. W metaforycznym sensie zbiory oznaczają trwałość, stałość, niezmienność, a ludzie, którzy je oglądają, badają, utrwalają – są elementem zmiennym w czasie, w ruchu. Te dwa „światy” mają odzwierciedlenie w formie i strukturze budynku. Przestrzenie, w których zbiory kolekcji są przechowywane i eksponowane – są bezpiecznym „pudłem” - odciętymi od świata zamkniętymi bryłami. Zbiory „wychodzą” z tych bezpiecznych stref tylko na czas transportu, konserwacji i badań, ale i te funkcje są prowadzone w kontrolowanych warunkach - „pod kloszem”. Jasne, lekkie i otwarte przestrzenie „dla ludzi” wypełniają kubatury wokół „pudeł na zbiory”. Ich funkcje: edukacyjne, popularyzatorskie, organizacyjne etc są oczywiście niezwykle istotne, lecz utylitarne względem funkcji związanych bezpośrednio z kolekcją i nie powinny przesłonić najważniejszej idei budynku jaką jest „magazyn na zbiory”. Lokalizowanie siedziby Muzeum na działce pomiędzy ul. Fredry, pl. Uniwersyteckim i ul. Szewską ma uzasadnienie ze względu na sąsiedztwo z budynkiem Ossolineum, dostępność dla pracowników merytorycznych i przede wszystkim lokalizację na atrakcyjnym szlaku turystycznym na mapie Wrocławia. Funkcja budynku - to, co jest w nim najważniejsze, powinno być eksponowane w jego strukturze i wyrazie architektonicznym. Dlatego zaproponowano formę budynku, która w warstwie zewnętrznej, jest dopasowana do kontekstu urbanistycznego, ale warstwa ta jest przezierna, transparentna, efemeryczna, dająca wgląd we wnętrze. Mocna, ciężka, bezpieczna struktura wewnątrz szklanego lekkiego budynku to właśnie „pudła na zbiory”. Strukturę tą budują dwie przenikające się bryły – wertykalny trzon mieszczący wielopoziomowo magazyny na zbiory i horyzontalna „szuflada” na poziomie 1. piętra, mieszcząca wszystkie przestrzenie ekspozycyjne. Rozpatrując tą strukturę budynku na poszczególnych kondygnacjach, wyodrębnia się w nim wyraźne centrum. W środku planu, w „sercu” budynku, krystalizuje się to, co w nim najważniejsze. Wzdłuż i wokół tego zwartego centrum rozwiązana jest komunikacja pionowa: klatki schodowe i windy oraz pozioma: korytarze na poszczególnych kondygnacjach. Wokół korytarzy zlokalizowano pomieszczenia z tego drugiego świata: jasnego, przestronnego, otwartego – pomieszczenia wymagające „kontaktu ze światem zewnętrznym”: doświetlenia światłem dziennym, widoków, skomunikowania, otwarcia na miasto. Tak stworzona struktura powtarza schemat obiektów siadujących, w których budynki otaczają wewnętrzny dziedziniec chroniąc go swoimi murami.
Dyspozycja funkcjonalno-przestrzenna na kolejnych kondygnacjach wygląda następująco:
W parterze: główne wejście i foyer z funkcjami obsługi zwiedzających zlokalizowane od frontu (południa), kawiarnia i sklepik muzealny zlokalizowane od strony ul. Fredry (zachód) i sale warsztatowe od strony ul. Szewskiej (wschód), a od wnętrza kwartału (północ) – wjazd na rampę rozładowczą i zjazd do parkingu podziemnego. W wewnętrznym trzonie usytuowano salę audytoryjną. Całość pierwszego piętra zajmuje ciężka struktura mieszcząca przestrzenie ekspozycyjne. Centralnie zlokalizowany jest hol do którego prowadzi z parteru klatka schodowa i winda. W holu eksponowana jest Panorama Plastyczna Dawnego Lwowa. Wokół holu są sale ekspozycyjne a ich okólny układ i ograniczenie do minimum podziałów umożliwia elastyczną aranżacją wystaw. Na 2. piętrze, wokół ciężkiej struktury „trzonu na zbiory” zlokalizowane są pomieszczenia działów konserwacji. Pracownie zlokalizowane na tym poziomie mają najwygodniejszy dostęp do magazynów w „trzonie na zbiory”. Dostęp do tej kondygnacji jest tylko dla pracowników tego działu i pracowników magazynu. Na 3. piętrze, wokół ciężkiej struktury „trzonu na zbiory” zlokalizowane są pomieszczenia biurowe i czytelnia, z której jest wygodny dostęp do magazynów w „trzonie na zbiory”. Dostęp do tej kondygnacji jest tylko otwarty dla interesantów w godzinach pracy części biurowej. Rzut 4. poziomu nie obejmuje całego rzutu budynku, tylko powierzchnię trzonu mieszczącą trzeci poziom magazynów. Program funkcjonalny budynku uzupełniają funkcje zlokalizowane na 2. kondygnacjach podziemnych: parking oraz pomieszczenia techniczne. Na poziomie -2 możliwe jest wykonanie łącznika podziemnego z budynkiem Ossolineum po drugiej stronie ul. Szewskiej. Kondygnacja ta jest obsługiwana również (poza windą i klatką ogólnodostępnymi) z windy towarowej, co zapewnia możliwość wewnętrznego transportu zbiorów pomiędzy budynkami.
IDEA URBANISTYCZNA
KONTEKST HISTORYCZNY I PRZESTRZENIE URBANISTYCZNE WOKÓŁ BUDYNKU
Idea ciągłości, trwałości i zachowania kolekcji przejawia się na poziomie architektonicznym w formie „pudeł na zbiory” i okalającego całość klosza. Natomiast na poziomie urbanistycznym projektowany budynek wpisuje się w wielowątkową historię miejsca, w przestrzenie struktur starego miasta Wrocławia. Działka, a w zasadzie część kwartału, na której projektowana jest siedziba Muzeum Lubomirskich zlokalizowana jest w miejscu, w którym regularna tkanka zabudowy staromiejskich kamienic, transformowana jest przez zakole Odry, tworząc wzdłuż rzeki swoistą granicę starego miasta. Granicę tą tworzą głównie budynku publiczne, zajmujące całe kwartały lub transformując kształty regularnych kwartałów. W ten sposób powstają zdecydowanie mniej regularne i mniej formalne niż główne place miejskie (jak Rynek czy Plac Solny) wnętrza urbanistyczne . Bezpośrednio sąsiadujący z budynkiem Muzeum plac Uniwersytecki, przez swą nieregularność jest wyjątkowo malowniczy. Zabudowa kwartału, na którym projektowana jest siedziba Muzeum Lubomirskich, pierwotnie zabudowana była kilkoma kamienicami, a linia zabudowy była nieco szersza niż wyznaczona w obowiązującym MPZP. Do obecnych czasów przetrwały jedynie pozostałości ścian piwnicznych tych kamienic, których zachowanie nie jest uzasadnione, jednak w koncepcji budynku uznano, że ich ślad powinien się pojawić w rysunku posadzki parteru. Przestrzeń ulic przenika się z przestrzenią parteru budynku, gdyż lekka, transparentna obudowa budynku nie jest wyraźną granicą zewnętrze / wnętrze. W ten sposób atmosfera kameralnych wnętrz urbanistycznych placu Uniwersyteckiego, ulicy Szewskiej, wnętrza urbanistycznego ogrodu barokowego przy Ossolineum przenosi się na parter budynku Muzeum.

Żerniki

Żerniki

Żerniki

Żerniki


BRYŁA I ELEWACJA
Zaobserwowano, że kilka budynków publicznych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum to założenia na planie czworoboków z dziedzińcami wewnątrz i wejściami na osi reprezentacyjnych fasad. Projektowany budynek powiela i przekształca twórczo tą zasadę: czworoboczne obejście to przeszklone przestrzenie, a dziedziniec to masywny trzon. Ilustruje to poniższy schemat: Twórcze przekształcenie języka architektury miejsca to również sposób artykulacji elewacji. Elewacje sąsiednich budynków artykułują się masą murów udekorowanych barokowymi detalami, bogactwem materiałów, kolorów i form gzymsów, pilastrów, cokołów, głowic etc. Dyskretnym nawiązaniem do tych form są ciężkie, eleganckie zasłony, ich „mięsistość”, miękkość i ciepła kolorystyka koresponduje z barokowym przepychem. Jednocześnie w aspekcie funkcjonalnym zasłony pozwalają na elastyczne odcinanie wnętrz przed kontaktem ze światem zewnętrznym: światłem, wglądem we wnętrze. Dla wnętrz zasłony tworzą klimat intymności, czy wręcz atmosferę tajemniczości, co stwarza kameralne warunki odbioru charakteru kolekcji Lubomirskich.
KONCEPCJA ZAGOSPODAROWANIA TERENU I OBSŁUGI KOMUNIKACYJNEJ ZAŁOŻENIA
Projektowany budynek, zgodnie z obowiązującym MPZP wypełnia prawe całą działkę (obowiązujące linie zabudowy od strony wschodniej, południowej i zachodniej). Od strony południowej działka obejmuje również pas posadzki przy pl. Uniwersyteckim, wyznaczony w MPZP do specjalnego opracowania. Pas ten pokrywa się z obrysem murów budynków, które stały w tym miejscu przed zniszczeniami wojennymi. Posadzkę parteru budynku z kostki i płyt granitowych zaprojektowano w taki sposób, aby w płaszczyźnie odzwierciedlała ten układ starych murów. Na osi elewacji południowej jest główne wejście do budynku. W elewacji wschodniej zaprojektowano wejście nocne, w ciągu dnia służące również pracownikom jako najkrótsza droga pomiędzy budynkiem Ossolineum i nową siedzibą. W elewacji zachodniej zaprojektowano wnękę w elewacji, mieszczącą wejścia z ulicy do kawiarni i księgarni. Wnęka ta tworzy również placyk dla wygodnego postoju autokarów. Od strony północnej, zgodnie z MPZP pozostaje fragment działki poza obszarem zabudowy. Na tym terenie zaprojektowano dojazd do bramy działu ekspedycji oraz  rampę zjazdową na kondygnację -1 – dojazd do parkingu podziemnego.
OPIS ROZWIĄZAŃ MATERIAŁOWYCH
Zgodnie z ideą architektoniczną, artykulacja budynku opiera się na masie brył „magazynu na zbiory”, które dla podkreślenia jego wyrazu oraz ze względów konstrukcyjnych zaprojektowano jako monolity żelbetowe. Wybarwienie betonu korespondować ma z kolorami tynków, piaskowca i granitu użytymi w sąsiadujących z Muzeum budynkach. Drugim elementem wyrazu architektonicznego budynku są rozwieszone po wewnętrznej linii elewacji kotary. Ich czerwono – koralowy kolor odpowiada kolorowi elewacji Ossolineum, co sugeruje, że budynki są ze sobą powiązane. Całości dopełnia neutralny dach pokryty blachą tytanowo - cynkową układaną w łuskę oraz fasada szklana na profilach ze stali nierdzewnej.