Wnetrza Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie

Cytując Regulamin Konkursu, celem przedsięwzięcia jest “uzyskanie jak najbardziej wartościowego pod względem artystycznym i użytkowym projektu nowej ekspozycji i aranżacji wnętrz w Pałacu Książąt Czartoryskich w Krakowie”. Ramy zagadnienia wyznacza kontekst: oryginalna struktura Pałacu wraz z zachowanym i odtwarzanym detalem architektonicznym oraz przede wszystkim unikatowy charakter ekspozycji kolekcji sztuki historycznej i artystycznej. Kontekst ten jest ”mocny” (charakter wnętrz buduje architektura budynku, eksponaty o najwyższej jakości artystycznej i historycznej), dlatego postawiono zdecydowane założenie: o wartości projektu nowej ekspozycji i aranżacji wnętrz będzie decydować jej dyskretność, delikatność, wręcz niewidzialność. Postawiony przez Organizatorów cel realizowany jest w koncepcji konkursowej przez ideę „minimalnych ingerencji”. Jet to również odpowiedź na wytyczne Organizatora konkursu aby zachować klimat prywatnego, tradycyjnego muzeum.

IDEA
W syntetycznym, ideowym i niedosłownym ujęciu, budynek pałacu to „pudło z zabawkami” lub bardziej poetycko: sale muzeum to „szkatułki na skarby”. Celem autorów koncepcji konkursowej jest uzyskanie atmosfery wnętrza szkatułki: małej, przytulnej, miękko wyściełanej, bezpiecznie odciętej od świata zewnętrznego, wręcz intymnej przestrzeni wewnątrz większej struktury. Tego typu podejście współgra z koncepcjami scenariusza ekspozycji: na I. piętrze koncepcja romantyczna – ekspozycja kolekcji puławskiej zamkniętej w „szkatułce przeszłości”; na II. piętrze – ekspozycja najwyższej wartości dzieł sztuki europejskiej zamknięta w „szkatułce na kosztowności”.

KONCEPCJA EKSPOZYCJI
Koncepcja ekspozycji została oparta na scenariuszu ekspozycji, który stanowi załącznik do regulaminu konkursu oraz idei „szkatułek na skarby”.

ORYGINAŁ - STRUKTURA BUDYNKU
W ramach tej koncepcji w zabytkowych wnętrzach Pałacu zachowuje się lub odtwarza oryginalne elementy i detal architektoniczny. Aby uniknąć efektu pastiszu czy niepotrzebnego konkurowania z ekspozycją i elementami oryginalnymi zakłada się, że wnętrza te wykończone są „czyste”: biel gładkich powierzchni i rozproszone świato podkreślające formy detali stanowią dyskretne tło dla eksponowanych na tych powierzchniach eksponatów. W ten sposób potraktowane są sufity z dekoracją sztukateryjną, ściany oraz fragmenty posadzki.

SAFEBOX - SZKLANE ŚCIANY
Wykorzystując oryginalne wnętrza jako tło dla eksponatów sprawiono, że faktycznie wszystkie ściany pełnią funkcję gablot. Aby zapewnić bezpieczeństwo dzieł, odcięto tą część przestrzeni od środkowej części wnętrza szklanymi ścianami. Szklane ściany i drewniana podłoga stanowią „wewnętrzną warstwę ścianek szkatułki” - jej ostre linie budują bezpieczną „skrzynkę” wewnątrz przestrzeni sal pałacowych. Większość eksponatów znajduje się w meta przestrzeni pomiędzy oryginalną i współczesną ścianą. Jeśli ekspozycja wymaga dodatkowych zabezpieczeń, są one wbudowane w tej przestrzeni – poprzez wydzielenie komory mikroklimatycznej etc. Szklane ściany są również płaszczyzną, która jest nośnikiem dodatkowych informacji: opisów, rynków schematów. Prezentowane w ten sposób treści są w pewien sposób „zawieszone” w przestrzeni i nie jest konieczne stosowanie dodatkowych tablic, etykiet, etc.

ZMIĘKCZENIE - KOTARY
Nawiązując do idei miękkiego wyścielania szkatułki a także kameralności przestrzeni prywatnego muzeum, w którym w bliski, wręcz intymny sposób można doświadczać kontaktu ze sztuką, zaprojektowano po wewnętrznej stronie szklanych ścian kotary z ciężkich, dekoracyjnych tkanin. Kotary te pełnią szereg funkcji. Kadrują wgląd w przestrzeń za szklaną ścianą – zakrywając lub ukazując to co jest najcenniejsze. To kadrowanie dodaje wrażenia tajemniczości, zagadkowości. Zwiedzający, któremu pozwolono zajrzeć za kotarę czuje się włączony w tajemnicę. Kotary ocieplają wnętrza, tkaniny mają dyskretne wzory nawiązujące do wzorów prezentowanego w danej sali stylu sztuki, ich miękkie linie poprawiają również akustykę wnętrz.

„SKARBY W PUDEŁKU” - MEBLE
Wewnątrz przestrzeni „szkatułki” zaprojektowano układ zabytkowych gablot, w których prezentowane są eksponaty o mniejszych gabarytach oraz wybrane eksponaty, których ekspozycja nie wymaga zabezpieczenia gablotą. Taki sposób ekspozycji pozwala na swobodne poruszanie się wokół eksponatów i gablot, umożliwiając oglądanie ich z różnych stron.

DNO PUDEŁKA - POSADZKA I MEBLE FUNKCYJNE
Posadzkę pudełka stanowi drewniana podłoga, która wypełnia wnętrze do granicy linii ścianek szklanych, co stanowi wyraźną granicę pomiędzy przestrzenią wnętrza dostępnego dla zwiedzających i przestrzenią „współczesnych gablot” za szklanymi ścianami. Na posadzkach są meble nowo projektowane – siedziska, których forma wyrasta z posadzki i poprzez wykończenie tym samym materiałem i prostą formę zlewa się z posadzką.

OŚWIETLENIE
Na parterze, w pomieszczeniach pełniących funkcje towarzyszące salom muzealnym zaprojektowano oświetlenie na szynoprzewodach wpuszczanych w grubość sufitu (głębokość zabudowy ok 3 cm): spotlighty podkreślające wybrane detale wnętrz, oprawy liniowe zapewniające dużo światła rozproszonego. Dodatkowo do części wnętrz dostaje się duża ilość światła dziennego poprzez świetlik na dziedzińcu. Na I. piętrze, w salach muzealnych, przyjęto zaciemnienie okien plisami typu black-out oraz za pomocą kotar, aby uzyskać efekt półmroku, w którym jasno oświetlone są eksponaty. Oświetlenie zaprojektowano jako spotlighty na szynoprzewodach, które wpuszczone są w sufit po obrysie szklanych ścian. Środek „pudełka” rozświetlają podświetlane zabytkowe gabloty. Na II. piętrze, w salach muzealnych, zaproponowano zachowanie świetlików, które wypełnione napięta membraną zapewniają delikatne rozproszone światło ogólne. Oświetlenie dzieł sztuki w gablotach za szklanymi ścinami zaprojektowano jako spotlighty na szynoprzewodach, które wpuszczone są w sufit po obrysie szklanych ścian. Środek „pudełka” rozświetlają podświetlane zabytkowe gabloty.

FUNKCJA - ŚCIEŻKA ZWIEDZANIA

Koncepcja „szkatułek” sprawia, że każda sala muzealna jest kompozycyjnie i funkcjonalnie osobną przestrzenią. Połączenie sal we wspólny ciąg ścieżki zwiedzania zgodnie ze scenariuszem Muzeum sprawia, że zwiedzający przechodzą przez kolejne „pudełka”, a wychodząc z niego przez chwilę są w przestrzeni „pomiędzy”, w której mają bezpośredni namacalny kontakt z oryginalną strukturą budynku. Taka koncepcja sprawia, że zwiedzający czytelnie odbiera odrębność charakteru ekspozycji kolejnych sal.

KAWIARNIA
Kawiarnię, która jest zlokalizowana na parterze - kondygnacji, która jest przeznaczona na funkcje towarzyszące muzeum zaprojektowano w nawiązaniu do koncepcji I i II piętra, jednak stosując motywy szklanych ścian i kotar w ograniczonym zakresie. Sala kawiarni to otwarta, sala wypełniona prostymi meblami kawiarnianymi z drewna. Przestrzeń dla klientów wyznacza posadzka, szklane ściany i kotary, które kadrują widok na oryginalny detal architektoniczny, kolekcję holenderskich talerzy i bar. Za szklaną ścianą i kotarą mieści się również zmywalnia.

ROZWIĄZANIA MATERIAŁOWE
Celem Projektantów jest stworzenie wnętrz eleganckich, wysokiej jakości, ale dyskretnych w wyrazie. Realizując ten cel zaprojektowano proste formy i szlachetne „szczere” materiały. Aby nie rozpraszać i uspokajać tło ekspozycji, ilość materiałów ograniczono do minimum: tylko 3. rodzajów materiałów: biel ścian, drewno zabytkowej stolarki i współczesnej posadzki oraz plamy kolorystyczne kotar. Oryginalne ściany i sufity budynku mają być wykończone wysokiej jakości tynkiem mineralnym malowanym w kolorze białym. Posadzki na styku ze ścianami wykończone mikrocementem w kolorze białym. Na styku powierzchni białych ścian i białych posadzek zaprojektowana jest szczelina dylatacyjna – bez listwy przypodłogowej – tak, aby płaszczyzny te jak najbardziej się zlewały ze sobą i w tle eksponatów nie było niepotrzebnych linii zaburzających ich odbiór. Oryginalna stolarka i progi drzwiowe – drewniane zaolejowane. Posadzki wewnątrz „pudełek” jak i meble wolnostojące – deska dębowa o jednolitym usłojeniu, bez faz, jako gładkie, współczesne ale nawiązujące do historycznych parkietów materiały. Trzecim elementem są ciężkie kotary zwieszone w sposób niewidoczny na karniszach montowanych na okuciach punktowych do szklanych ścian – wszystkie kotary w kolorze głebokiego szlachetnego granatu z delikatnym detalem: tkanym lub haftowanym wzorem, nawiązyjacym do stylu danej sali ekspozycyjnej.